مستند «صفر یک» از تولیدات موسسه آرمان هنر انقلاب، با موضوع سربازی نخبگان در شرکت‌های دانش‌بنیان با حضور سیدمحسن دهنوی و علی خضریان از نمایندگان فعال مجلس در این موضوع در سالن جابر ابن حیان دانشکده شیمی دانشگاه صنعتی شریف رونمایی شد.
در ابتدای این مراسم پس از نمایش این مستند ۴۶ دقیقه‌ای، مهدی انصاری کارگردان و سیدمهدی دزفولی تهیه‌کننده پیرامون مسیر ساخت این مستند و دشواری‌های آن سخن گفتند.
سیدمهدی دزفولی در ابتدای مراسم با بیان اینکه ما طبق آمار ۹۴۰۰ شرکت دانش‌بنیان داریم که تا حدود یکی دو سال قبل آماری که برای پذیرش سرباز داشتند ۵۰۰ نفر بود که حالا این آمار به ۱۵۰۰ نفر رسیده است، گفت: در واقع چیزی کمتر از یک ششم شرکت‌های دانش‌بنیان سهمیه برای جذب سرباز دارند. بگذریم که برخی از این شرکت‌ها آنقدر وسیع و پرتعداد هستند که شاید ۴۰-۵۰ عدد سهمیه سرباز هم برای آن‌ها کم باشد. این آمار تنها برای شرکت‌هایی هست که در وسعت کوچک‌تری فعالیت می‌کنند. همان‌طور که مثال زدم شرکت‌های بزرگ که تعداد کارمندان بالایی دارد و نیروهای کلیدی آن‌ها در سمت‌هایی که برایشان مهم است باقی بمانند و اگر به سربازی بروند روند کاری شرکت دچار اختلال می‌شود، این دغدغه را به وجود آورد که کاری تولید شود که این شرکت‌های دانش‌بنیان به شکل تخصصی بتوانند نیروهای خودشان را به عنوان سرباز در شرکت خود داشته باشند تا در آنجا مشغول به خدمت شوند و شرکت هم آسیب نبیند. نظام هم در این شرایط می‌تواند از آن سرباز با بهره‌وری بهتری استفاده کند. این دغدغه اصلی ما برای ساخت مستند بود.
وی افزود: مخاطب کنونی این مستند هم نیروهای مسلح و هم افرادی هستند که به نوعی با مسأله سربازی درگیر هستند. در لایه بعدی مخاطبان عمومی‌تر می‌شود. به هر حال سربازی دغدغه گوشه ذهن تمام پسرها در ایران است که مشمول خدمت سربازی می‌شوند. در واقع مخاطب پیرامونی ما تمامی جامعه پسرانی است که یکی از پنج دغدغه اصلی آن‌ها سربازی اجباری است.
طولانی‌تر شدن تحصیلات به خاطر سربازی
مهدی انصاری، کارگردان این مستند نیز در ادامه اظهار کرد: بحث سربازی همیشه مسأله بوده است. سربازی یکی از دغدغه‌هایی است که باعث شده پسران مدام طول تحصیل خود را طولانی‌تر کنند، از این جهت خیلی‌ها هستند که گوشه ذهنشان مسأله سربازی هست و همواره استرس و دغدغه آن را با خود به همراه دارند. به‌خصوص زمانی که بحث خودکشی و مهاجرت‌ها مطرح شد، این قضیه را برای من جدی‌تر کرد که با گروهی از دوستان صحبت کنم و یک مستند در این باره بسازیم تا چالش‌های این حوزه را به صورت عینی نمایش دهیم. زمانی که ما ساخت این مستند را شروع کردیم، تیم دیگری هم بودند که می‌خواستند کاری درباره سربازی بسازند و از زاویه دیگری مسأله سربازی اجباری را بررسی کنند. به همین خاطر مسأله‌ای پیش آمد که ما چگونه به موضوع سربازی پرداخت و مطالبه‌گیری کنیم و از چه زاویه‌ای می‌توان به این موضوع نگاه کرد؟ افراد زیادی در این باره صحبت کرده‌اند. برخی معتقد بودند که به‌طور کل بحث سربازی حذف شود و دیگر چیزی به نام سربازی اجباری نداشته باشیم. از طرفی مسئول تصمیم‌گیرنده، نیروهای مسلح است و مسلماً مطالبه‌گری از نهادهای دولتی و حکومتی ظرافت‌هایی دارد و نمی‌توان بدون فکر و ایده قبلی کاری را انجام داد و بحث حساسی را مطرح کرد. به همین دلیل اگر بخواهد مطالبه‌گری درستی انجام شود که باعث اتفاقی باشد، باید خیلی دقیق‌تر به مسأله پرداخت. صرف زدن تیتر و ساخت مستندهای جنجالی اتفاق مثبتی را رقم نمی‌زند. به همین دلیل ما دست روی سوژه‌ای گذاشتیم که خود نیروهای مسلح آن را انجام داده و نتیجه گرفته است.
کارگردان مستند «صفر یک» ادامه داد: ما در این مستند به مشکلات سربازی پرداختیم و برای آن راه‌حل ارائه داده‌ایم. در واقع نکته ما این است که نیروهای مسلح روشی را برای بخشی از جامعه ایجاد کرده که بازخوردهای مثبتی داشته است. حالا زمان آن است که این روش گسترده‌تر شود.
سیدمحسن دهنوی، نماینده مردم تهران و عضو هیأت رئیسه مجلس در ادامه این نشست ضمن عرض خسته نباشید به تهیه‌کننده و کارگردان اثر و قدردانی از برگزارکنندگان این نشست، موضوع مستند «صفر یک» را یکی از سه موضوع اصلی امروز کشور در حوزه جوانان خواند و گفت: شاید اولین نکته‌ای که به نظر بیاید، این است که چرا مستند اینقدر محتاطانه است، اما اگر محدودیت‌های این بچه‌ها را بدانید -که من می‌دانم- به آن‌ها حق می‌دهید که همین قدر حرف زدن هم در موضوع سربازی سخت است.
عضو هیأت رئیسه مجلس پیام رساندن در این موضوع با وجود محدودیت‌ها را به عبور از میدان مین تشبیه کرد و گفت: من که نماینده مجلس هستم و طبق قانون اساسی حق دارم در مورد هر موضوعی در کشور اظهار نظر کنم، بعضاً با محدودیت‌ها و ممانعت‌های جدی در این موضوع روبه‌رو هستم. بعضاً علیه ما نامه می‌زنند، پرونده‌سازی می‌کنند، بنابراین می‌فهمم به بچه‌های رسانه‌ای که نه مصونیت و نه اختیار قانونی دارند، وقتی می‌گویند کار سخت بود، حق می‌دهم و امیدوارم در کارهای بعدی موفق باشند.
دهنوی ضمن تأکید بر اینکه «صفر یک» کار خوبی بود؛ گفت: نه تنها در موضوع سربازی بلکه در هر موضوع دیگر اگر قرار است به مسئله‌ای بپردازید، از همان ابتدا می‌توانید ۲ رویکرد داشته باشید. یکی مطالبه‌گری است؛ در واقع با این نگاه که «چرا موضوع این‌طوری است؟» به مسئله بپردازیم؛ یعنی وقتی می‌خواهید به حل شدن مسأله فکر کنید، باید رویکردتان کمی تغییر کند و علاوه‌بر ایجاد یک جریان مطالبه‌گری، وارد حل مسأله شوید و پیشنهاد دهید؛ که قصه سربازی از این جنس بود.
وی ادامه داد: ما قبل از مجلس روی این موضوع کار کرده بودیم و بعد از ورود به مجلس، موضوع را در دو سطح پیگیری کردیم، یک سطح این بود که اول وضعیت موجود سربازی را بهتر کنیم و در سطح دیگر به سراغ اصلاح رفتیم؛ متأسفانه سرباز در ذهنیت قبلی که در کشور وجود داشت و بسیاری لایه‌های مسئولین، یک فرد بیکار و بیگار بود؛ به این معنا که وظیفه سرباز است که برای ما کار کند، خدمت دهد و حقوقی هم نگیرد؛ در حالی که قانون فعلی هم این را نمی‌گوید و حتی حقوق، بیمه و حقوق اجتماعی خوبی برای سرباز در نظر گرفته است.
عضو هیأت رئیسه مجلس با اعلام اینکه گام اول ما این بود که حقوق موجود در قانون فعلی را برای سرباز زنده کنیم که در کمیسیون اصل نود این موضوع صورت گرفت و در رسانه‌ها بسیار به آن پرداخته‌ایم. متأسفانه با اینکه قانون تصریح دارد حقوق سربازان باید بین شصت تا نود درصد حقوق پایه و همترازش باشد، این کار انجام نمی‌شد. بنابراین یکی از موضوعات مهم ما در مجلس در حوزه سربازی این پیگیری‌ها بود.
دهنوی ادامه داد: یک مسأله این بود که با استناد به قانون که گفته به سربازان تسهیلات ندهید، به سربازها وام ازدواج نمی‌دادند. گفتیم ما قانون را درست می‌کنیم و تقاضای طرح دو فوریتی دادیم؛ گفتند این فوریت ندارد. صحبت کردیم که سه میلیون و ۱۰۰ هزار نفر مشمول غایب داریم که با خانواده‌هایشان زن و بچه و مادر و فرزند، ۱۵ میلیون نفر می‌شوند؛ اصلا چه چیزی از این فوری‌تر؟ در جلسه با آقایان هم توضیح دادم طبعاً متأهل فردی که مشمول غایب و متخلف است، از مجردش بهتر است و به زندگی می‌رسد، بنابراین حداقل کار این است که به آن‌ها وام بدهیم.
رئیس فراکسیون اقتصاد دانش‌بنیان با بیان اینکه اگر از این‌ها عبور کنیم، در همه کارهایی که انجام شده یک فاز بهبود می‌بینیم اما فاز اصلاح اساسی نیست، تصریح کرد: کاری که باید انجام دهیم اصلاح فرآیند است. یکی از همین جنس کار که در مستند «صفر یک» مطرح شده و می‌گوید برای یک دسته‌ای به نام نخبگان یک مسیر جدا ایجاد می‌کنم؛ اما این همه مسأله نیست، باید دید که اصلاً جامعه هدف آن چند نفر است؟
عضو هیأت رئیسه مجلس با اشاره به اینکه در حال حاضر نزدیک به ۴۵۰ هزار نفر سربازی می‌گذرانند، ۳ میلیون و ۱۰۰ هزار مشمول غایب و نزدیک دو میلیون نفر در شرف اعزام داریم، تصریح کرد: بنابراین یک جامعه ۵ و نیم میلیون نفری مبتلا به این موضوع هستند و اینکه مسأله را برای ۱۰ هزار نفر نخبه حل کردیم، خیلی مسأله را حل نکرده‌ایم، البته برای بهبودش پیگیری‌هایی انجام شده است.
دهنوی ضمن تشکر از افرادی که موضوعات مربوط به سربازان را در رسانه پیگیری کردند، سازندگان مستند «صفر یک» را یکی از جریان‌های مختلفی خواند که در رسانه کمک کردند و افزود: امروز بهبود فرآیند سربازی به یک جریان پذیرفته شده تبدیل شده و بخش زیادی را رسانه‌ها و شما کمک کردید. ۴ سال پیش در این نقطه نبودیم و وقتی ما حرف از اصلاح فرایند می‌زدیم، کاملاً مسیر مسدود بود، اما امروز آنقدر این حرف پژواک شده که امر پذیرفته شده محسوب می‌شود.
رئیس فراکسیون اقتصاد دانش‌بنیان در بخش بعدی صحبت‌های خود به ارائه پیشنهادهایی که در مجلس با احتساب نیازهای حاکمیت در مسأله سربازی و بهبود فرآیند آن ارائه کرده‌اند، پرداخت و گفت: ما این پیشنهادات را مکتوب کرده و به ستاد کل هم داده‌ایم. قرار بود در قالب برنامه و بودجه بیاوریم، که در حال پیگیری آن هستیم.
دهنوی با تأکید بر اینکه نباید نقش جلسات اینچنینی و پیگیری‌های از این جنس و مستنداتی از قبیل «صفر یک» را دست کم و کوچک بگیریم، تأکید کرد: حداقل اثر این شکل کارها این است که امروز تحول سربازی را به یک امر پذیرفته شده تبدیل کرده‌اند. به هیچ وجه چند سال پیش در این نقطه نبودیم و این دستاورد همین عزیزانی است که در حوزه رسانه کار کرده‌اند.
اصلاح سربازی نباید منجر به طبقاتی کردن و سرخوردگی اجتماعی شود
علی خضریان، نماینده مردم تهران و سخنگوی کمیسیون اصل نودم قانون اساسی مجلس هم با اشاره به اینکه واقعیتی به نام خدمت نظام وظیفه در کشور وجود دارد و اگر قرار است راهکاری برای آن پیدا شود، الزاماً حذف مسأله نیست، عنوان کرد: در هر حال کشور در حوزه‌های نظامی، امنیتی، مرزداری و انتظامی نیاز به نیروی مسلح آموزش‌دیده و کارآمد هم دارد؛ از طرفی با مسائلی مانند حقوق سربازان هم طرف هستیم که از همان سال ۱۳۹۹ دغدغه مجلس، کمیسیون اصل ۹۰، امنیت ملی و تلفیق بودجه بود و این برآیند کاری است که در مجلس انجام شد.
رئیس کمیته سیاسی، نظامی و امنیتی کمیسیون اصل نود مجلس ادامه داد: در نشست کمیسیون از وزیر وقت دفاع درباره چرایی اجرا نشدن ماده ۴۹-۵۰ قانون نظام وظیفه سؤال کردم، گفتند پول نداریم و آنجا متوجه شدیم که سال‌ها است ردیفی به نام ردیف سرباز در بودجه نداریم. یعنی هم از طرفی وزیر دفاع درست می‌گفت و هم از طرفی مجالس قبل از مجلس یازدهم این موضوع را به ساز و کاری قانونی تبدیل نکرده بودند و پول را یک‌جا به نیروهای مسلح می‌دادند، که او هم برای خرج‌های دیگر هزینه می‌کرد و می‌گفت برای سرباز پول نداریم.
خضریان با اشاره به اینکه براساس همین طرز کار غلط در کمیسیون اصل نود مجلس پیشنهاد دادیم یک ردیف بودجه برای سرباز تعریف شود و چون حقوق است باید کامل پرداخت شود و نه نیروهای مسلح حق دارند آن را خارج از موضوع هزینه کنند و نه سازمان برنامه و بودجه با تخصیص پایین‌تری پرداخت کند. ابتدا مسئولان سازمان برنامه و بودجه در دولت سابق همکاری نمی‌کردند، مجلس با ایستادن پای حق قانونی این جوانان توانست این حق را احیا کند.
وی ضمن اشاره به دریافتی ۲۰ هزار تومانی حقوق سربازی خود در سال ۱۳۸۶ که مقداری هم برای بیمه از آن کم می‌شد، گفت: شاید اهمیت تخصیص ردیف بودجه حقوق سربازی برای کسانی که دوره سربازی را گذرانده‌اند بیشتر مشخص باشد. این پرداخت حقوق برای خیلی‌ها در دوره خدمت حیاتی است و اهمیت دارد. بنابراین به نظرم این خدمت بزرگی که در کشور انجام شده و اینکه حق قانونی سربازی دوباره احیا شد، بسیار مبارک است.
سخنگوی کمیسیون اصل نود مجلس در مخالفت با اصلاح سربازی از طریق طبقاتی کردن موضوع سربازی که بعضاً تحت عنوان سربازی حرفه‌ای طرح می‌شود، عنوان کرد: بعضاً حتی در بدنه دانشجویی که باید پرچم‌دار و پیشرو در عدالت باشند، هم افرادی را می‌بینیم که بدون توجه به ابعاد اجتماعی موضوع ایده‌ای تحت عنوان سربازی حرفه‌ای را مطرح می‌کنند؛ در حالی که سربازی حرفه‌ای یعنی بدون پیش‌بینی منابع و اینکه نیروهای مسلح را قانع کنید که منابعش تضمینی و پایدار و موجود است. یعنی ایجاد یک مالیات امنیت برای کسانی که نمی‌خواهند سربازی بروند. و در نهایت سربازی اجباری برای بخش ضعیف جامعه شکل می‌گیرد.
خضریان ادامه داد: یک چشمه از سربازی طبقاتی، پیشنهادی بود که یکی از نمایندگان از روی خیرخواهی سال گذشته در کمیسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۲ مبنی بر تعیین مبلغ چند صد میلیونی برای دریافت کارت پایان خدمت کسانی که از یک سنی عبور کرده‌اند و یا کسانی که از کشور خارج شده‌اند مطرح کرد و اصلا به صحن نرسید؛ اما باعث ایجاد جنجال بزرگی در افکار عمومی شد که اگر فرد با سن مشخصی به بالا نخواهد سربازی برود یا آنهایی که خارج از کشور هستند، می‌توانند با پرداخت هزینه گزافی کارت پایان خدمت بگیرند. یعنی اولاً آن فردی که خارج از کشور رفته می‌تواند خدمت نرود؛ دوماً کسی که پول دارد می‌تواند خدمت نرود که این به معنای طبقاتی کردن سربازی برای جوانان است. حال فکر کنید اگر این را در سطح گسترده اجرا کنیم، چه آسیب‌هایی خواهد داشت.
رئیس کمیته سیاسی، نظامی و امنیتی مجلس با اشاره به آثار فروش خدمت در دولت هشتم برای جبران کمبود بودجه، گفت: خاطرم هست بسیاری از افرادی که در آن دوره خدمت می‌رفتند، خجالت می‌کشیدند با لباس نظامی از محل پادگان تا منزل بیایند. زیرا لباس خدمت به لباس فقرا تبدیل شده بود. معلوم بود کسی که خدمت رفته پدرش پول نداشته این خدمت را برایش بخرد و سرخوردگی اجتماعی ایجاد کرد.
خضریان با تأکید بر اینکه ما حق نداریم ضمن پیگیری حقوق جوانان، برای قشری سرخوردگی اجتماعی ایجاد کنیم، تصریح کرد: لباس نظامی نباید به عنوان لباس فقرا و مستضعفین شناخته شود و بگوییم عده‌ای پول دارند و مالیات امنیت می‌دهند و شما که پول ندارید، خدمت بروید؛ آن هم نه دو سال، بلکه چون قرار است سربازی را حرفه‌ای کنیم ۵ تا ۷ سال در جایگاه سربازی خدمت کنید.
سخنگوی کمیسیون اصل نود مجلس با اشاره به سختی‌های کار سربازی مانند مرزبانی، زندان‌ها، پاسگاه‌ها و نیروهای وظیفه راهنمایی و رانندگی، گفت: کسانی که می‌خواهند در شرکت‌های دانش‌بنیان دوران خدمت خود را بگذرانند، باید بتوانند در تسهیل کار دیگرانی که خدمت می‌روند در این حوزه‌ها کاری کنند تا آنجایی که در بعضی از این امور که ممکن است منجر به حذف نیروی انسانی شود. این خدمتی که یک فرد نخبه در شرکت‌های دانش‌بنیان به کشور می‌کند باعث می‌شود که کار خدمت برای دیگر جوانان نیز تسهیل شود. این امر به عدالت نزدیک‌تر است و اکنون نه تنها خودش به آن خدمت نظامی مرسوم نرفته بلکه چند نسل دیگر را نیز به طور مثال در راهنمایی و رانندگی از این خیابان‌ها نجات می‌دهد.
خضریان ادامه داد: از طرفی چون این مسأله طرز کاری مهمی است، حدود یک سال و حتی بیشتر است که در کمیته سیاسی، نظامی و امنیتی کمیسیون اصل نود که بنده مسئولیت آن را برعهده دارم، روی این موضوع با ستاد کل نیروهای مسلح جلساتی برگزاری می‌کنیم و به یک کتابچه از ایده‌ها رسیده‌ایم که قرار است جلسه‌ای با سردار باقری برگزار شود تا بتوانیم گام‌های مؤثرتری در حوزه اصلاح سربازی بدون اینکه بخواهیم در جهت طبقاتی کردن آن حرکت کنیم، برداریم.
وی افزود: از طرفی ضمن اینکه بگوییم عموم از این فضا بهره‌مند می‌شوند -یعنی سربازی را قشربندی و طبقه‌بندی و طبقاتی نکنیم- باید نیروهای مسلح را در حوزه نیروهای تخصصی گسترش دهیم و منابع آن را تأمین کنیم و جاهایی مانند مالیات بر ارزش افزوده می‌تواند به عنوان یک منبع پایدار، نیروهای مسلح ما را تأمین کند.
سخنگوی کمیسیون اصل نودم قانون اساسی مجلس با تأکید بر اینکه از طرفی آمادگی جوانان کشور در مقابله با دشمن هم باید حفظ شود، عنوان کرد: بنده با اصل آموزش نظامی برای همه جوان‌ها موافق هستم. یعنی اینکه باید نیروی جوان ما در هر شغل و هر سطحی از سواد هم هست، لباس رزم بپوشد و آموزش نظامی درست ببیند، قابل دفاع است.
خضریان با تأکید بر اینکه آموزش نظامی دیدن، سلاح در دست گرفتن و تیراندازی کردن حتماً برای جوانان این کشور لازم است، تصریح کرد: ما یک کشور ویژه در منطقه‌ای ویژه هستیم. هر لحظه که نیروهای مسلح ما نیاز داشته باشند، باید افراد آماده به رزم داشته باشند و بتوانند نیروی نظامی و مردمی خود را تقویت کنند. این حداقل امری است که باید رخ دهد و از آن دفاع می‌کنم؛ اما در موارد دیگر و در زمان صلح می‌توان فعالیت‌های موجود را دسته‌بندی و تخصصی کرد.
وی با اشاره به بحث سرباز در صنعت به عنوان یکی از موضوعات این حوزه که از روز اول پیگیری کرده، توضیح داد: به این ترتیب که یک سری از صنایع ما مانند دانش‌بنیان‌ها از نیروهای مهندسی استفاده و به جای سربازی به شکل معمول، به تولید کشور کمک کنند، در ادامه همین که قیمت تولید برای عموم مردم کاهش پیدا می‌کند، و او هم حقوق بیشتری می‌گیرد.
نماینده مردم تهران ادامه داد: البته این موضوع را قبل از افزایش حقوق سربازان پیگیری می‌کردیم و خود افزایش حقوق بخشی از این مطالبه را کاهش می‌داد؛ زیرا حقوق همه بالا رفت. اصل بر این بود که سرباز کارآمد به بخش صنعت برود و هم حقوق بهتری بگیرد و هم به امر تولید کمک کند، در ازای آن قیمت کالایی که تولید می‌شود، پایین‌تر بیاید و همه خدمت را حس کنند.
عضو هیأت رئیسه کمیسیون اصل نودم قانون اساسی با اشاره به اینکه کشور باید بتواند منابع پایداری برای حقوق سربازی تعریف کند، تصریح کرد: موضوع سربازی مسأله‌ای نیست که مجلس بتواند یک‌تنه حل کند. در همین نشست از کارگردان مستند «صفر یک» سؤال شد که با ساخت مستند می‌توانید کاری انجام دهید، فرمودند ساخت مستند آغاز راه است. به نظرم مجلس هم بخشی از این راه است. مجلس هم محل تصمیم‌گیری در این موضوع بدون تأیید و موافقت ستاد کل نیروهای مسلح نیست. من معتقدم که درست هم همین هست که باید تصمیم‌گیری اجماعی در حاکمیت صورت بگیرد و الآن وقتش است. کشور به این بلوغ رسیده که بتواند این موضوع را -به نحوی که برای این کشور هم اتفاق مبارکی رخ داده- رقم بزند.
پرداختن به موضوع سربازی در مجلس حول یک نگاه جامع
سیدمحسن دهنوی در ادامه این نشست با اشاره به صحبت‌های یکی از حضار مبنی بر اینکه در موضوع سربازی باید یک طرح جامع با ایده محوری وجود داشته باشد و نباید پراکنده کار کنیم، عنوان کرد: واقعیت این است که در حال حاضر این را داریم؛ یعنی تمام اقداماتی که تاکنون انجام داده‌ایم، حول یک نگاه جامع در مجلس است.
دهنوی در ادامه به دو اصل از اصول آن اشاره و عنوان کرد: یک اصل مهم این است که سربازی اجباری هست ولی مجانی نیست. یعنی قانون می‌گوید و ما هم نمی‌خواهیم جلوی قانون بایستیم؛ اما حالا اگر مجانی نیست، چه من بخواهم در دستگاه امریه استفاده کنم و چه نیروی مسلح بخواهد، خرید خدمات کند و هزینه‌اش را پرداخت کند. قانون می‌گوید این فرد باید بیاید ولی نمی‌گوید نباید حقوق خوب و بیمه بگیرد و ازدواج کند و از حقوق اولیه انسانی برخوردار نباشد، که تا الآن این را در مجلس جلو برده‌ایم.
وی با بیان اینکه اصل دوم این است که به سمت استفاده بهینه از ظرفیت‌ها برویم، افزود: دوستان به پست دکترا و دانش‌بنیان اشاره کردند اما این‌ها خیلی نقاط کوچکی است؛ اما ما دو پیشنهاد مشخص در فاز بعدی داریم. یکی اینکه درست است همه باید سربازی بروند، اما آیا حتماً آن سربازی باید در قالب یک نیروی نظامی باشد؟ چه اصراری داریم کسی که مهندسی کشاورزی خوانده را حتما تحویل یک یگان نظامی عملیاتی دهیم؟ این به جز باغچه‌های آن جا کار دیگری در حوزه کشاورزی می‌تواند بکند؟
نیروی متخصص جایی سربازی برود که می‌تواند حداکثر بهره را برساند
عضو هیأت رئیسه مجلس ادامه داد: نمی‌گوییم این فرد سربازی نرود، بلکه حرف ما این است جایی برود که می‌تواند حداکثر بهره را برساند که این‌ها گام‌های میانی و مانع بیگاری سرباز است. یعنی از تخصصی که فرد دارد استفاده بهینه شود و حقوق کافی هم بگیرد. این‌ها را جزو گام‌هایی برای بهبود می‌بینیم.
پیشنهاد سربازی ناپیوسته
رئیس فراکسیون اقتصاد دانش‌بنیان مجلس در ادامه گفت: پیشنهاد حال حاضر ما سربازی به صورت ناپیوسته است. قانون می‌گوید فرد باید ۲۴ ماه سربازی بگذراند؛ اما ما می‌گوییم ضرورتی نمی‌بینیم که همه ۲۴ ماه به صورت پیوسته طی شود. همین الآن برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی بنیاد نخبگان سربازی به این صورت است که یک پروژه را در طول دوره تحصیلشان انجام می‌دهند. چرا این را برای بقیه اقشار، برای کسی که کار فنی بلد است و تخصص فنی دارد هم تعمیم ندهیم؟
دهنوی تصریح کرد: اگر شکل سربازی را از بحث فقط نیروی مسلح عملیاتی خارج کنیم، مثلاً بگوییم در وزارت جهاد کشاورزی، کار کشاورزی کند، حتماً می‌توانیم ناپیوسته هم کنیم و فرد در طول ۵ یا ۱۰ سال، فلان خدمات را برای فلان ارگان انجام دهد؛ بنابراین همه مدل‌های اصلاح سربازی به معنای حذف نیست.
عضو هیأت رئیسه مجلس با تأکید بر اینکه نه با خرید و فروش سربازی موافقیم و نه با مدلی که به اختلاف طبقاتی دامن زده شود، تصریح کرد: اما حتما با این مدل هم موافق نیستیم که همه با هر تخصصی فارغ از هر چیزی یک کار انجام دهند. هیچ عقل سلیمی این را تأیید نمی‌کند. ایده محوری ما این است.
دهنوی با اعلام اینکه امروز خود ستاد کل نیروهای مسلح و سایر دستگاه‌هایی که باید پیگیری کنند هم پیگیر بحث تحول و تغییر سربازی هستند، گفت: البته کمی در دولت لختی‌هایی می‌بینیم. سازمان برنامه و بودجه و دولت باید وسط بیاید و هزینه این تغییر و تحول را به عهده بگیرد. پیگیری‌های اهالی رسانه در این مسیر به ما کمک می‌کند
تشریح جزییات پیش نویس لایحه اصلاح قانون خدمت وظیفه عمومی
در ادامه این نشست علی خضریان در پاسخ به دانشجویی در خصوص مفاد و جزئیات لایحه اصلاح قانون خدمت وظیفه عمومی گفت: این لایحه هنوز به مجلس نیامده است و در حال حاضر در کمیسیون تخصصی دولت در دست بررسی است، اما طبق اطلاعی که به صورت غیر رسمی کسب کردیم، قرار است چهار ماده به قانون خدمت وظیفه عمومی الحاق شود.
نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی افزود: به اعتقاد خیلی از کارشناسان و حتی ستاد کل نیروهای مسلح، قانون فعلی نیاز به اصلاح دارد؛ البته این قانون تاکنون چندین بار به صورت جزئی و کلی اصلاح شده است، اما متن مدون و مصوبی نداشته تا چارچوب‌ها را مشخص کند. به همین دلیل ستاد کل نیروهای مسلح پیش‌نویس اصلاحی قانون یاد شده را به دولت ارائه داده که دارای چهار ماده و چندین تبصره است که در صورت تصویب در دولت و مجلس به قانون خدمت وظیفه عمومی الحاق خواهد شد.
رئیس کمیته سیاسی، نظامی و امنیتی کمیسیون اصل نود مجلس در تشریح جزییات لایحه اصلاحی گفت: بر اساس مفاد پیش‌نویس یاد شده مفهوم سربازی وسیع‌تر از قبل می‌شود؛ یعنی دیگر صرفاً محدود به مسائل نظامی نخواهد بود. همچنین مفهوم معافیت‌های سربازی نیز مقداری تغییر پیدا می‌کند. از سوی دیگر، وضعیت مشمولان مازاد در زمان صلح مشخص می‌شود.
یعنی وضعیت مشمولان بر اساس تأهل و تجرد، وضعیت خانوادگی، سابقه بیماری و دیگر شاخصه‌ها ارزیابی و در خصوص آن تصمیم‌گیری می‌شود.
خضریان در پایان صحبت‌های خود بیان کرد: آنچه تاکنون اطلاع یافتم در این لایحه در خصوص کاهش یا افزایش دوره خدمت سربازی چیزی پیش‌بینی نشده است. در بخش پایانی این مراسم، محمدامین سلیمی و صالح نیک‌نام به عنوان فعالین رسانه‌ای و اجتماعی که در این عرصه مطالبه‌گری و فعالیت داشته‌اند به سخنرانی و صحبت پرداختند.
سربازی باید تخصصی شود
محمدامین سلیمی با بیان اینکه منطق سربازی به صورت کلی مشکل دارد و وقتی چیزی قابل دفاع به صورت منطقی نباشد، باعث آسیب‌زایی در جامعه می‌شود، گفت: تمام تلاش ما این است که با فعالیت‌های رسانه‌ای و صحبت کردن درباره این موضوعات باعث شویم که بالاخره این معضل و مشکل در کشور حل شود و سربازی تخصصی شود و این امکان‌پذیر است. طرح‌هایی هم که داده می‌شود در همین راستا است. می‌توان آموزش دو ماهه اجباری داشت و کسی با این آموزش مشکلی ندارد. اما بحث بر سر دوره بعد از آموزشی است که نه باعث بزرگ شدن کسی می‌شود نه مهارت‌آموزی خاصی در آن صورت می‌گیرد و نهایت آن تلف شدن عمر ۲ ساله جوانان و افزایش سن برای ازدواج و مدرک‌گرایی کاذب است که افراد برای اینکه به سربازی نروند تحصیل بدون هدف و بدون جمع‌بندی درست داشته باشند و این برای کشور نیز آسیب‌زاست.
سلیمی در پایان صحبت‌های خود گفت: تا چند سال پیش ستاد کل نیروهای مسلح به کاندیداهای ریاست جمهوری نیز اخطار می‌داد که درباره سربازی چیزی نگویند و وعده‌ای ندهند. برگزاری چنین جلساتی و صحبت درباره سربازی نشان‌دهنده این است که تغییرات نیز در سطح کلان صورت گرفته است و باید همین‌ها را به فال نیک گرفت و بدون جاروجنجال در این عرصه فعال بود و به کارهای مثبت و مطالبه گری‌ها ادامه داد.
در پایان این جلسه نیز صالح نیک‌نام با بیان اینکه برای اصلاح سربازی طرح‌های مختلف عملیاتی مطرح شده است گفت: این مستند از قبیل مستندهایی است که اجازه انتشار گرفته است و مستندهای دیگری بوده است که درباره سربازی ساخته‌شده اما به هر دلیل اجازه اکران نگرفته‌اند و باید اجازه داد تا آرام‌آرام فضای نقد و بررسی این موضوع باز شود.
وی با بیان اینکه خود او نیز به بخش‌هایی از این مستند انتقاد دارد و تمامیت آن را تائید نمی‌کند، گفت: باید از کلیت چنین کارهایی استقبال کرد و اجازه داد برای این مسأله مهم که زندگی بسیاری از پسران جوان را تحت تأثیر قرار داده است، کاری انجام شود و طرح‌هایی مطرح شود تا اتفاقات مثبتی صورت بگیرد و هدف کمپین‌هایی همانند صدای سرباز و ... نیز همین بوده است و با ارجاع به سخنان نمایندگان مجلس و تائید آن‌ها گفت که شرایط برای نقد سربازی و اصلاح آن نسبت به قبل بسیار بهبود یافته است.
در ابتدای این مراسم پس از نمایش این مستند ۴۶ دقیقه‌ای، مهدی انصاری کارگردان و سیدمهدی دزفولی تهیه‌کننده پیرامون مسیر ساخت این مستند و دشواری‌های آن سخن گفتند.
سیدمهدی دزفولی در ابتدای مراسم با بیان اینکه ما طبق آمار ۹۴۰۰ شرکت دانش‌بنیان داریم که تا حدود یکی دو سال قبل آماری که برای پذیرش سرباز داشتند ۵۰۰ نفر بود که حالا این آمار به ۱۵۰۰ نفر رسیده است، گفت: در واقع چیزی کمتر از یک ششم شرکت‌های دانش‌بنیان سهمیه برای جذب سرباز دارند. بگذریم که برخی از این شرکت‌ها آنقدر وسیع و پرتعداد هستند که شاید ۴۰-۵۰ عدد سهمیه سرباز هم برای آن‌ها کم باشد. این آمار تنها برای شرکت‌هایی هست که در وسعت کوچک‌تری فعالیت می‌کنند. همان‌طور که مثال زدم شرکت‌های بزرگ که تعداد کارمندان بالایی دارد و نیروهای کلیدی آن‌ها در سمت‌هایی که برایشان مهم است باقی بمانند و اگر به سربازی بروند روند کاری شرکت دچار اختلال می‌شود، این دغدغه را به وجود آورد که کاری تولید شود که این شرکت‌های دانش‌بنیان به شکل تخصصی بتوانند نیروهای خودشان را به عنوان سرباز در شرکت خود داشته باشند تا در آنجا مشغول به خدمت شوند و شرکت هم آسیب نبیند. نظام هم در این شرایط می‌تواند از آن سرباز با بهره‌وری بهتری استفاده کند. این دغدغه اصلی ما برای ساخت مستند بود.
وی افزود: مخاطب کنونی این مستند هم نیروهای مسلح و هم افرادی هستند که به نوعی با مسأله سربازی درگیر هستند. در لایه بعدی مخاطبان عمومی‌تر می‌شود. به هر حال سربازی دغدغه گوشه ذهن تمام پسرها در ایران است که مشمول خدمت سربازی می‌شوند. در واقع مخاطب پیرامونی ما تمامی جامعه پسرانی است که یکی از پنج دغدغه اصلی آن‌ها سربازی اجباری است.
طولانی‌تر شدن تحصیلات به خاطر سربازی
مهدی انصاری، کارگردان این مستند نیز در ادامه اظهار کرد: بحث سربازی همیشه مسأله بوده است. سربازی یکی از دغدغه‌هایی است که باعث شده پسران مدام طول تحصیل خود را طولانی‌تر کنند، از این جهت خیلی‌ها هستند که گوشه ذهنشان مسأله سربازی هست و همواره استرس و دغدغه آن را با خود به همراه دارند. به‌خصوص زمانی که بحث خودکشی و مهاجرت‌ها مطرح شد، این قضیه را برای من جدی‌تر کرد که با گروهی از دوستان صحبت کنم و یک مستند در این باره بسازیم تا چالش‌های این حوزه را به صورت عینی نمایش دهیم. زمانی که ما ساخت این مستند را شروع کردیم، تیم دیگری هم بودند که می‌خواستند کاری درباره سربازی بسازند و از زاویه دیگری مسأله سربازی اجباری را بررسی کنند. به همین خاطر مسأله‌ای پیش آمد که ما چگونه به موضوع سربازی پرداخت و مطالبه‌گیری کنیم و از چه زاویه‌ای می‌توان به این موضوع نگاه کرد؟ افراد زیادی در این باره صحبت کرده‌اند. برخی معتقد بودند که به‌طور کل بحث سربازی حذف شود و دیگر چیزی به نام سربازی اجباری نداشته باشیم. از طرفی مسئول تصمیم‌گیرنده، نیروهای مسلح است و مسلماً مطالبه‌گری از نهادهای دولتی و حکومتی ظرافت‌هایی دارد و نمی‌توان بدون فکر و ایده قبلی کاری را انجام داد و بحث حساسی را مطرح کرد. به همین دلیل اگر بخواهد مطالبه‌گری درستی انجام شود که باعث اتفاقی باشد، باید خیلی دقیق‌تر به مسأله پرداخت. صرف زدن تیتر و ساخت مستندهای جنجالی اتفاق مثبتی را رقم نمی‌زند. به همین دلیل ما دست روی سوژه‌ای گذاشتیم که خود نیروهای مسلح آن را انجام داده و نتیجه گرفته است.
کارگردان مستند «صفر یک» ادامه داد: ما در این مستند به مشکلات سربازی پرداختیم و برای آن راه‌حل ارائه داده‌ایم. در واقع نکته ما این است که نیروهای مسلح روشی را برای بخشی از جامعه ایجاد کرده که بازخوردهای مثبتی داشته است. حالا زمان آن است که این روش گسترده‌تر شود.
سیدمحسن دهنوی، نماینده مردم تهران و عضو هیأت رئیسه مجلس در ادامه این نشست ضمن عرض خسته نباشید به تهیه‌کننده و کارگردان اثر و قدردانی از برگزارکنندگان این نشست، موضوع مستند «صفر یک» را یکی از سه موضوع اصلی امروز کشور در حوزه جوانان خواند و گفت: شاید اولین نکته‌ای که به نظر بیاید، این است که چرا مستند اینقدر محتاطانه است، اما اگر محدودیت‌های این بچه‌ها را بدانید -که من می‌دانم- به آن‌ها حق می‌دهید که همین قدر حرف زدن هم در موضوع سربازی سخت است.
عضو هیأت رئیسه مجلس پیام رساندن در این موضوع با وجود محدودیت‌ها را به عبور از میدان مین تشبیه کرد و گفت: من که نماینده مجلس هستم و طبق قانون اساسی حق دارم در مورد هر موضوعی در کشور اظهار نظر کنم، بعضاً با محدودیت‌ها و ممانعت‌های جدی در این موضوع روبه‌رو هستم. بعضاً علیه ما نامه می‌زنند، پرونده‌سازی می‌کنند، بنابراین می‌فهمم به بچه‌های رسانه‌ای که نه مصونیت و نه اختیار قانونی دارند، وقتی می‌گویند کار سخت بود، حق می‌دهم و امیدوارم در کارهای بعدی موفق باشند.
دهنوی ضمن تأکید بر اینکه «صفر یک» کار خوبی بود؛ گفت: نه تنها در موضوع سربازی بلکه در هر موضوع دیگر اگر قرار است به مسئله‌ای بپردازید، از همان ابتدا می‌توانید ۲ رویکرد داشته باشید. یکی مطالبه‌گری است؛ در واقع با این نگاه که «چرا موضوع این‌طوری است؟» به مسئله بپردازیم؛ یعنی وقتی می‌خواهید به حل شدن مسأله فکر کنید، باید رویکردتان کمی تغییر کند و علاوه‌بر ایجاد یک جریان مطالبه‌گری، وارد حل مسأله شوید و پیشنهاد دهید؛ که قصه سربازی از این جنس بود.
وی ادامه داد: ما قبل از مجلس روی این موضوع کار کرده بودیم و بعد از ورود به مجلس، موضوع را در دو سطح پیگیری کردیم، یک سطح این بود که اول وضعیت موجود سربازی را بهتر کنیم و در سطح دیگر به سراغ اصلاح رفتیم؛ متأسفانه سرباز در ذهنیت قبلی که در کشور وجود داشت و بسیاری لایه‌های مسئولین، یک فرد بیکار و بیگار بود؛ به این معنا که وظیفه سرباز است که برای ما کار کند، خدمت دهد و حقوقی هم نگیرد؛ در حالی که قانون فعلی هم این را نمی‌گوید و حتی حقوق، بیمه و حقوق اجتماعی خوبی برای سرباز در نظر گرفته است.
عضو هیأت رئیسه مجلس با اعلام اینکه گام اول ما این بود که حقوق موجود در قانون فعلی را برای سرباز زنده کنیم که در کمیسیون اصل نود این موضوع صورت گرفت و در رسانه‌ها بسیار به آن پرداخته‌ایم. متأسفانه با اینکه قانون تصریح دارد حقوق سربازان باید بین شصت تا نود درصد حقوق پایه و همترازش باشد، این کار انجام نمی‌شد. بنابراین یکی از موضوعات مهم ما در مجلس در حوزه سربازی این پیگیری‌ها بود.
دهنوی ادامه داد: یک مسأله این بود که با استناد به قانون که گفته به سربازان تسهیلات ندهید، به سربازها وام ازدواج نمی‌دادند. گفتیم ما قانون را درست می‌کنیم و تقاضای طرح دو فوریتی دادیم؛ گفتند این فوریت ندارد. صحبت کردیم که سه میلیون و ۱۰۰ هزار نفر مشمول غایب داریم که با خانواده‌هایشان زن و بچه و مادر و فرزند، ۱۵ میلیون نفر می‌شوند؛ اصلا چه چیزی از این فوری‌تر؟ در جلسه با آقایان هم توضیح دادم طبعاً متأهل فردی که مشمول غایب و متخلف است، از مجردش بهتر است و به زندگی می‌رسد، بنابراین حداقل کار این است که به آن‌ها وام بدهیم.
رئیس فراکسیون اقتصاد دانش‌بنیان با بیان اینکه اگر از این‌ها عبور کنیم، در همه کارهایی که انجام شده یک فاز بهبود می‌بینیم اما فاز اصلاح اساسی نیست، تصریح کرد: کاری که باید انجام دهیم اصلاح فرآیند است. یکی از همین جنس کار که در مستند «صفر یک» مطرح شده و می‌گوید برای یک دسته‌ای به نام نخبگان یک مسیر جدا ایجاد می‌کنم؛ اما این همه مسأله نیست، باید دید که اصلاً جامعه هدف آن چند نفر است؟
عضو هیأت رئیسه مجلس با اشاره به اینکه در حال حاضر نزدیک به ۴۵۰ هزار نفر سربازی می‌گذرانند، ۳ میلیون و ۱۰۰ هزار مشمول غایب و نزدیک دو میلیون نفر در شرف اعزام داریم، تصریح کرد: بنابراین یک جامعه ۵ و نیم میلیون نفری مبتلا به این موضوع هستند و اینکه مسأله را برای ۱۰ هزار نفر نخبه حل کردیم، خیلی مسأله را حل نکرده‌ایم، البته برای بهبودش پیگیری‌هایی انجام شده است.
دهنوی ضمن تشکر از افرادی که موضوعات مربوط به سربازان را در رسانه پیگیری کردند، سازندگان مستند «صفر یک» را یکی از جریان‌های مختلفی خواند که در رسانه کمک کردند و افزود: امروز بهبود فرآیند سربازی به یک جریان پذیرفته شده تبدیل شده و بخش زیادی را رسانه‌ها و شما کمک کردید. ۴ سال پیش در این نقطه نبودیم و وقتی ما حرف از اصلاح فرایند می‌زدیم، کاملاً مسیر مسدود بود، اما امروز آنقدر این حرف پژواک شده که امر پذیرفته شده محسوب می‌شود.
رئیس فراکسیون اقتصاد دانش‌بنیان در بخش بعدی صحبت‌های خود به ارائه پیشنهادهایی که در مجلس با احتساب نیازهای حاکمیت در مسأله سربازی و بهبود فرآیند آن ارائه کرده‌اند، پرداخت و گفت: ما این پیشنهادات را مکتوب کرده و به ستاد کل هم داده‌ایم. قرار بود در قالب برنامه و بودجه بیاوریم، که در حال پیگیری آن هستیم.
دهنوی با تأکید بر اینکه نباید نقش جلسات اینچنینی و پیگیری‌های از این جنس و مستنداتی از قبیل «صفر یک» را دست کم و کوچک بگیریم، تأکید کرد: حداقل اثر این شکل کارها این است که امروز تحول سربازی را به یک امر پذیرفته شده تبدیل کرده‌اند. به هیچ وجه چند سال پیش در این نقطه نبودیم و این دستاورد همین عزیزانی است که در حوزه رسانه کار کرده‌اند.
اصلاح سربازی نباید منجر به طبقاتی کردن و سرخوردگی اجتماعی شود
علی خضریان، نماینده مردم تهران و سخنگوی کمیسیون اصل نودم قانون اساسی مجلس هم با اشاره به اینکه واقعیتی به نام خدمت نظام وظیفه در کشور وجود دارد و اگر قرار است راهکاری برای آن پیدا شود، الزاماً حذف مسأله نیست، عنوان کرد: در هر حال کشور در حوزه‌های نظامی، امنیتی، مرزداری و انتظامی نیاز به نیروی مسلح آموزش‌دیده و کارآمد هم دارد؛ از طرفی با مسائلی مانند حقوق سربازان هم طرف هستیم که از همان سال ۱۳۹۹ دغدغه مجلس، کمیسیون اصل ۹۰، امنیت ملی و تلفیق بودجه بود و این برآیند کاری است که در مجلس انجام شد.
رئیس کمیته سیاسی، نظامی و امنیتی کمیسیون اصل نود مجلس ادامه داد: در نشست کمیسیون از وزیر وقت دفاع درباره چرایی اجرا نشدن ماده ۴۹-۵۰ قانون نظام وظیفه سؤال کردم، گفتند پول نداریم و آنجا متوجه شدیم که سال‌ها است ردیفی به نام ردیف سرباز در بودجه نداریم. یعنی هم از طرفی وزیر دفاع درست می‌گفت و هم از طرفی مجالس قبل از مجلس یازدهم این موضوع را به ساز و کاری قانونی تبدیل نکرده بودند و پول را یک‌جا به نیروهای مسلح می‌دادند، که او هم برای خرج‌های دیگر هزینه می‌کرد و می‌گفت برای سرباز پول نداریم.
خضریان با اشاره به اینکه براساس همین طرز کار غلط در کمیسیون اصل نود مجلس پیشنهاد دادیم یک ردیف بودجه برای سرباز تعریف شود و چون حقوق است باید کامل پرداخت شود و نه نیروهای مسلح حق دارند آن را خارج از موضوع هزینه کنند و نه سازمان برنامه و بودجه با تخصیص پایین‌تری پرداخت کند. ابتدا مسئولان سازمان برنامه و بودجه در دولت سابق همکاری نمی‌کردند، مجلس با ایستادن پای حق قانونی این جوانان توانست این حق را احیا کند.
وی ضمن اشاره به دریافتی ۲۰ هزار تومانی حقوق سربازی خود در سال ۱۳۸۶ که مقداری هم برای بیمه از آن کم می‌شد، گفت: شاید اهمیت تخصیص ردیف بودجه حقوق سربازی برای کسانی که دوره سربازی را گذرانده‌اند بیشتر مشخص باشد. این پرداخت حقوق برای خیلی‌ها در دوره خدمت حیاتی است و اهمیت دارد. بنابراین به نظرم این خدمت بزرگی که در کشور انجام شده و اینکه حق قانونی سربازی دوباره احیا شد، بسیار مبارک است.
سخنگوی کمیسیون اصل نود مجلس در مخالفت با اصلاح سربازی از طریق طبقاتی کردن موضوع سربازی که بعضاً تحت عنوان سربازی حرفه‌ای طرح می‌شود، عنوان کرد: بعضاً حتی در بدنه دانشجویی که باید پرچم‌دار و پیشرو در عدالت باشند، هم افرادی را می‌بینیم که بدون توجه به ابعاد اجتماعی موضوع ایده‌ای تحت عنوان سربازی حرفه‌ای را مطرح می‌کنند؛ در حالی که سربازی حرفه‌ای یعنی بدون پیش‌بینی منابع و اینکه نیروهای مسلح را قانع کنید که منابعش تضمینی و پایدار و موجود است. یعنی ایجاد یک مالیات امنیت برای کسانی که نمی‌خواهند سربازی بروند. و در نهایت سربازی اجباری برای بخش ضعیف جامعه شکل می‌گیرد.
خضریان ادامه داد: یک چشمه از سربازی طبقاتی، پیشنهادی بود که یکی از نمایندگان از روی خیرخواهی سال گذشته در کمیسیون تلفیق بودجه ۱۴۰۲ مبنی بر تعیین مبلغ چند صد میلیونی برای دریافت کارت پایان خدمت کسانی که از یک سنی عبور کرده‌اند و یا کسانی که از کشور خارج شده‌اند مطرح کرد و اصلا به صحن نرسید؛ اما باعث ایجاد جنجال بزرگی در افکار عمومی شد که اگر فرد با سن مشخصی به بالا نخواهد سربازی برود یا آنهایی که خارج از کشور هستند، می‌توانند با پرداخت هزینه گزافی کارت پایان خدمت بگیرند. یعنی اولاً آن فردی که خارج از کشور رفته می‌تواند خدمت نرود؛ دوماً کسی که پول دارد می‌تواند خدمت نرود که این به معنای طبقاتی کردن سربازی برای جوانان است. حال فکر کنید اگر این را در سطح گسترده اجرا کنیم، چه آسیب‌هایی خواهد داشت.
رئیس کمیته سیاسی، نظامی و امنیتی مجلس با اشاره به آثار فروش خدمت در دولت هشتم برای جبران کمبود بودجه، گفت: خاطرم هست بسیاری از افرادی که در آن دوره خدمت می‌رفتند، خجالت می‌کشیدند با لباس نظامی از محل پادگان تا منزل بیایند. زیرا لباس خدمت به لباس فقرا تبدیل شده بود. معلوم بود کسی که خدمت رفته پدرش پول نداشته این خدمت را برایش بخرد و سرخوردگی اجتماعی ایجاد کرد.
خضریان با تأکید بر اینکه ما حق نداریم ضمن پیگیری حقوق جوانان، برای قشری سرخوردگی اجتماعی ایجاد کنیم، تصریح کرد: لباس نظامی نباید به عنوان لباس فقرا و مستضعفین شناخته شود و بگوییم عده‌ای پول دارند و مالیات امنیت می‌دهند و شما که پول ندارید، خدمت بروید؛ آن هم نه دو سال، بلکه چون قرار است سربازی را حرفه‌ای کنیم ۵ تا ۷ سال در جایگاه سربازی خدمت کنید.
سخنگوی کمیسیون اصل نود مجلس با اشاره به سختی‌های کار سربازی مانند مرزبانی، زندان‌ها، پاسگاه‌ها و نیروهای وظیفه راهنمایی و رانندگی، گفت: کسانی که می‌خواهند در شرکت‌های دانش‌بنیان دوران خدمت خود را بگذرانند، باید بتوانند در تسهیل کار دیگرانی که خدمت می‌روند در این حوزه‌ها کاری کنند تا آنجایی که در بعضی از این امور که ممکن است منجر به حذف نیروی انسانی شود. این خدمتی که یک فرد نخبه در شرکت‌های دانش‌بنیان به کشور می‌کند باعث می‌شود که کار خدمت برای دیگر جوانان نیز تسهیل شود. این امر به عدالت نزدیک‌تر است و اکنون نه تنها خودش به آن خدمت نظامی مرسوم نرفته بلکه چند نسل دیگر را نیز به طور مثال در راهنمایی و رانندگی از این خیابان‌ها نجات می‌دهد.
خضریان ادامه داد: از طرفی چون این مسأله طرز کاری مهمی است، حدود یک سال و حتی بیشتر است که در کمیته سیاسی، نظامی و امنیتی کمیسیون اصل نود که بنده مسئولیت آن را برعهده دارم، روی این موضوع با ستاد کل نیروهای مسلح جلساتی برگزاری می‌کنیم و به یک کتابچه از ایده‌ها رسیده‌ایم که قرار است جلسه‌ای با سردار باقری برگزار شود تا بتوانیم گام‌های مؤثرتری در حوزه اصلاح سربازی بدون اینکه بخواهیم در جهت طبقاتی کردن آن حرکت کنیم، برداریم.
وی افزود: از طرفی ضمن اینکه بگوییم عموم از این فضا بهره‌مند می‌شوند -یعنی سربازی را قشربندی و طبقه‌بندی و طبقاتی نکنیم- باید نیروهای مسلح را در حوزه نیروهای تخصصی گسترش دهیم و منابع آن را تأمین کنیم و جاهایی مانند مالیات بر ارزش افزوده می‌تواند به عنوان یک منبع پایدار، نیروهای مسلح ما را تأمین کند.
سخنگوی کمیسیون اصل نودم قانون اساسی مجلس با تأکید بر اینکه از طرفی آمادگی جوانان کشور در مقابله با دشمن هم باید حفظ شود، عنوان کرد: بنده با اصل آموزش نظامی برای همه جوان‌ها موافق هستم. یعنی اینکه باید نیروی جوان ما در هر شغل و هر سطحی از سواد هم هست، لباس رزم بپوشد و آموزش نظامی درست ببیند، قابل دفاع است.
خضریان با تأکید بر اینکه آموزش نظامی دیدن، سلاح در دست گرفتن و تیراندازی کردن حتماً برای جوانان این کشور لازم است، تصریح کرد: ما یک کشور ویژه در منطقه‌ای ویژه هستیم. هر لحظه که نیروهای مسلح ما نیاز داشته باشند، باید افراد آماده به رزم داشته باشند و بتوانند نیروی نظامی و مردمی خود را تقویت کنند. این حداقل امری است که باید رخ دهد و از آن دفاع می‌کنم؛ اما در موارد دیگر و در زمان صلح می‌توان فعالیت‌های موجود را دسته‌بندی و تخصصی کرد.
وی با اشاره به بحث سرباز در صنعت به عنوان یکی از موضوعات این حوزه که از روز اول پیگیری کرده، توضیح داد: به این ترتیب که یک سری از صنایع ما مانند دانش‌بنیان‌ها از نیروهای مهندسی استفاده و به جای سربازی به شکل معمول، به تولید کشور کمک کنند، در ادامه همین که قیمت تولید برای عموم مردم کاهش پیدا می‌کند، و او هم حقوق بیشتری می‌گیرد.
نماینده مردم تهران ادامه داد: البته این موضوع را قبل از افزایش حقوق سربازان پیگیری می‌کردیم و خود افزایش حقوق بخشی از این مطالبه را کاهش می‌داد؛ زیرا حقوق همه بالا رفت. اصل بر این بود که سرباز کارآمد به بخش صنعت برود و هم حقوق بهتری بگیرد و هم به امر تولید کمک کند، در ازای آن قیمت کالایی که تولید می‌شود، پایین‌تر بیاید و همه خدمت را حس کنند.
عضو هیأت رئیسه کمیسیون اصل نودم قانون اساسی با اشاره به اینکه کشور باید بتواند منابع پایداری برای حقوق سربازی تعریف کند، تصریح کرد: موضوع سربازی مسأله‌ای نیست که مجلس بتواند یک‌تنه حل کند. در همین نشست از کارگردان مستند «صفر یک» سؤال شد که با ساخت مستند می‌توانید کاری انجام دهید، فرمودند ساخت مستند آغاز راه است. به نظرم مجلس هم بخشی از این راه است. مجلس هم محل تصمیم‌گیری در این موضوع بدون تأیید و موافقت ستاد کل نیروهای مسلح نیست. من معتقدم که درست هم همین هست که باید تصمیم‌گیری اجماعی در حاکمیت صورت بگیرد و الآن وقتش است. کشور به این بلوغ رسیده که بتواند این موضوع را -به نحوی که برای این کشور هم اتفاق مبارکی رخ داده- رقم بزند.
پرداختن به موضوع سربازی در مجلس حول یک نگاه جامع
سیدمحسن دهنوی در ادامه این نشست با اشاره به صحبت‌های یکی از حضار مبنی بر اینکه در موضوع سربازی باید یک طرح جامع با ایده محوری وجود داشته باشد و نباید پراکنده کار کنیم، عنوان کرد: واقعیت این است که در حال حاضر این را داریم؛ یعنی تمام اقداماتی که تاکنون انجام داده‌ایم، حول یک نگاه جامع در مجلس است.
دهنوی در ادامه به دو اصل از اصول آن اشاره و عنوان کرد: یک اصل مهم این است که سربازی اجباری هست ولی مجانی نیست. یعنی قانون می‌گوید و ما هم نمی‌خواهیم جلوی قانون بایستیم؛ اما حالا اگر مجانی نیست، چه من بخواهم در دستگاه امریه استفاده کنم و چه نیروی مسلح بخواهد، خرید خدمات کند و هزینه‌اش را پرداخت کند. قانون می‌گوید این فرد باید بیاید ولی نمی‌گوید نباید حقوق خوب و بیمه بگیرد و ازدواج کند و از حقوق اولیه انسانی برخوردار نباشد، که تا الآن این را در مجلس جلو برده‌ایم.
وی با بیان اینکه اصل دوم این است که به سمت استفاده بهینه از ظرفیت‌ها برویم، افزود: دوستان به پست دکترا و دانش‌بنیان اشاره کردند اما این‌ها خیلی نقاط کوچکی است؛ اما ما دو پیشنهاد مشخص در فاز بعدی داریم. یکی اینکه درست است همه باید سربازی بروند، اما آیا حتماً آن سربازی باید در قالب یک نیروی نظامی باشد؟ چه اصراری داریم کسی که مهندسی کشاورزی خوانده را حتما تحویل یک یگان نظامی عملیاتی دهیم؟ این به جز باغچه‌های آن جا کار دیگری در حوزه کشاورزی می‌تواند بکند؟
نیروی متخصص جایی سربازی برود که می‌تواند حداکثر بهره را برساند
عضو هیأت رئیسه مجلس ادامه داد: نمی‌گوییم این فرد سربازی نرود، بلکه حرف ما این است جایی برود که می‌تواند حداکثر بهره را برساند که این‌ها گام‌های میانی و مانع بیگاری سرباز است. یعنی از تخصصی که فرد دارد استفاده بهینه شود و حقوق کافی هم بگیرد. این‌ها را جزو گام‌هایی برای بهبود می‌بینیم.
پیشنهاد سربازی ناپیوسته
رئیس فراکسیون اقتصاد دانش‌بنیان مجلس در ادامه گفت: پیشنهاد حال حاضر ما سربازی به صورت ناپیوسته است. قانون می‌گوید فرد باید ۲۴ ماه سربازی بگذراند؛ اما ما می‌گوییم ضرورتی نمی‌بینیم که همه ۲۴ ماه به صورت پیوسته طی شود. همین الآن برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی بنیاد نخبگان سربازی به این صورت است که یک پروژه را در طول دوره تحصیلشان انجام می‌دهند. چرا این را برای بقیه اقشار، برای کسی که کار فنی بلد است و تخصص فنی دارد هم تعمیم ندهیم؟
دهنوی تصریح کرد: اگر شکل سربازی را از بحث فقط نیروی مسلح عملیاتی خارج کنیم، مثلاً بگوییم در وزارت جهاد کشاورزی، کار کشاورزی کند، حتماً می‌توانیم ناپیوسته هم کنیم و فرد در طول ۵ یا ۱۰ سال، فلان خدمات را برای فلان ارگان انجام دهد؛ بنابراین همه مدل‌های اصلاح سربازی به معنای حذف نیست.
عضو هیأت رئیسه مجلس با تأکید بر اینکه نه با خرید و فروش سربازی موافقیم و نه با مدلی که به اختلاف طبقاتی دامن زده شود، تصریح کرد: اما حتما با این مدل هم موافق نیستیم که همه با هر تخصصی فارغ از هر چیزی یک کار انجام دهند. هیچ عقل سلیمی این را تأیید نمی‌کند. ایده محوری ما این است.
دهنوی با اعلام اینکه امروز خود ستاد کل نیروهای مسلح و سایر دستگاه‌هایی که باید پیگیری کنند هم پیگیر بحث تحول و تغییر سربازی هستند، گفت: البته کمی در دولت لختی‌هایی می‌بینیم. سازمان برنامه و بودجه و دولت باید وسط بیاید و هزینه این تغییر و تحول را به عهده بگیرد. پیگیری‌های اهالی رسانه در این مسیر به ما کمک می‌کند
تشریح جزییات پیش نویس لایحه اصلاح قانون خدمت وظیفه عمومی
در ادامه این نشست علی خضریان در پاسخ به دانشجویی در خصوص مفاد و جزئیات لایحه اصلاح قانون خدمت وظیفه عمومی گفت: این لایحه هنوز به مجلس نیامده است و در حال حاضر در کمیسیون تخصصی دولت در دست بررسی است، اما طبق اطلاعی که به صورت غیر رسمی کسب کردیم، قرار است چهار ماده به قانون خدمت وظیفه عمومی الحاق شود.
نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی افزود: به اعتقاد خیلی از کارشناسان و حتی ستاد کل نیروهای مسلح، قانون فعلی نیاز به اصلاح دارد؛ البته این قانون تاکنون چندین بار به صورت جزئی و کلی اصلاح شده است، اما متن مدون و مصوبی نداشته تا چارچوب‌ها را مشخص کند. به همین دلیل ستاد کل نیروهای مسلح پیش‌نویس اصلاحی قانون یاد شده را به دولت ارائه داده که دارای چهار ماده و چندین تبصره است که در صورت تصویب در دولت و مجلس به قانون خدمت وظیفه عمومی الحاق خواهد شد.
رئیس کمیته سیاسی، نظامی و امنیتی کمیسیون اصل نود مجلس در تشریح جزییات لایحه اصلاحی گفت: بر اساس مفاد پیش‌نویس یاد شده مفهوم سربازی وسیع‌تر از قبل می‌شود؛ یعنی دیگر صرفاً محدود به مسائل نظامی نخواهد بود. همچنین مفهوم معافیت‌های سربازی نیز مقداری تغییر پیدا می‌کند. از سوی دیگر، وضعیت مشمولان مازاد در زمان صلح مشخص می‌شود.
یعنی وضعیت مشمولان بر اساس تأهل و تجرد، وضعیت خانوادگی، سابقه بیماری و دیگر شاخصه‌ها ارزیابی و در خصوص آن تصمیم‌گیری می‌شود.
خضریان در پایان صحبت‌های خود بیان کرد: آنچه تاکنون اطلاع یافتم در این لایحه در خصوص کاهش یا افزایش دوره خدمت سربازی چیزی پیش‌بینی نشده است. در بخش پایانی این مراسم، محمدامین سلیمی و صالح نیک‌نام به عنوان فعالین رسانه‌ای و اجتماعی که در این عرصه مطالبه‌گری و فعالیت داشته‌اند به سخنرانی و صحبت پرداختند.
سربازی باید تخصصی شود
محمدامین سلیمی با بیان اینکه منطق سربازی به صورت کلی مشکل دارد و وقتی چیزی قابل دفاع به صورت منطقی نباشد، باعث آسیب‌زایی در جامعه می‌شود، گفت: تمام تلاش ما این است که با فعالیت‌های رسانه‌ای و صحبت کردن درباره این موضوعات باعث شویم که بالاخره این معضل و مشکل در کشور حل شود و سربازی تخصصی شود و این امکان‌پذیر است. طرح‌هایی هم که داده می‌شود در همین راستا است. می‌توان آموزش دو ماهه اجباری داشت و کسی با این آموزش مشکلی ندارد. اما بحث بر سر دوره بعد از آموزشی است که نه باعث بزرگ شدن کسی می‌شود نه مهارت‌آموزی خاصی در آن صورت می‌گیرد و نهایت آن تلف شدن عمر ۲ ساله جوانان و افزایش سن برای ازدواج و مدرک‌گرایی کاذب است که افراد برای اینکه به سربازی نروند تحصیل بدون هدف و بدون جمع‌بندی درست داشته باشند و این برای کشور نیز آسیب‌زاست.
سلیمی در پایان صحبت‌های خود گفت: تا چند سال پیش ستاد کل نیروهای مسلح به کاندیداهای ریاست جمهوری نیز اخطار می‌داد که درباره سربازی چیزی نگویند و وعده‌ای ندهند. برگزاری چنین جلساتی و صحبت درباره سربازی نشان‌دهنده این است که تغییرات نیز در سطح کلان صورت گرفته است و باید همین‌ها را به فال نیک گرفت و بدون جاروجنجال در این عرصه فعال بود و به کارهای مثبت و مطالبه گری‌ها ادامه داد.
در پایان این جلسه نیز صالح نیک‌نام با بیان اینکه برای اصلاح سربازی طرح‌های مختلف عملیاتی مطرح شده است گفت: این مستند از قبیل مستندهایی است که اجازه انتشار گرفته است و مستندهای دیگری بوده است که درباره سربازی ساخته‌شده اما به هر دلیل اجازه اکران نگرفته‌اند و باید اجازه داد تا آرام‌آرام فضای نقد و بررسی این موضوع باز شود.
وی با بیان اینکه خود او نیز به بخش‌هایی از این مستند انتقاد دارد و تمامیت آن را تائید نمی‌کند، گفت: باید از کلیت چنین کارهایی استقبال کرد و اجازه داد برای این مسأله مهم که زندگی بسیاری از پسران جوان را تحت تأثیر قرار داده است، کاری انجام شود و طرح‌هایی مطرح شود تا اتفاقات مثبتی صورت بگیرد و هدف کمپین‌هایی همانند صدای سرباز و ... نیز همین بوده است و با ارجاع به سخنان نمایندگان مجلس و تائید آن‌ها گفت که شرایط برای نقد سربازی و اصلاح آن نسبت به قبل بسیار بهبود یافته است.
ارسال به دوستان
ارسال با پیامک
ارسال با واتس آپ
ارسال از طریق لاین