یازده دوره از انتخابات مجلس شورای اسلامی سپری شد و سهم زنان در ادوار مجلس نشان میدهد که آنها توانستند تاکنون از ۲۳ استان در خانه ملت کرسی کسب و حتی در برخی ادوار رکورد شکنی کنند. اما در مجلس دوازدهم کدام چهرهها بر صندلیهای سبز بهارستان تکیه زدهاند؟
با نگاهی گذار به حضور زنان در ادوار مجلس پس از انقلاب مشخص میشود که زنان از همان ابتدا و با تشکیل نخستین مجلس شورای اسلامی در حوزه انتخابیه تهران، چهار کرسی را از آن خود کرده بودند و کار به اینجا ختم نشد و در سه دوره نخست از عُمر مجلس شورای اسلامی، زنان از همین حوزه انتخابیه کرسیهای خود را حفظ کردند. در این دوره زنانی بـه مجلس راه یافتـند که سرشناس، مبارز و انقلابی بودند و در کنار همسرانشان به مبارزه علیه رژیم پهلوی پرداخته بودند.
در این دوره تاریخی، مهمترین فعالیت نمایندگان زن در دورههای اول و دوم مجلس شورای اسلامی هموار کردن مسیر پیشرفت زنان ایرانی برای حضور بیشتر و فعالتر در عرصه سیاست و مسائل اجتماعی و فرهنگی بود که همین اقدام باعث شد تا زنان از حوزه های انتخابیه دیگر هم سهمی در مجلس چهارم داشته باشند. در مجلس چهارم تعداد زنان راه یافته به خانه ملت از چهار کرسی به ۹ کرسی و از یک حوزه انتخابیه تهران به چهار حوزه انتخابیه در استانهای تبریز، کرمانشاه و مشهد افزایش یافت.
این روند در مجلس پنجم منجر به دورقمی شدن نمایندگان زن شد و سهم آنها از ۹ به ۱۱ کرسی افزایش یافت، با این احتساب که در این دوره برای نخستین بار حوزههای انتخابیه اصفهان با ۲ کرسی، و ارومیه، ملایر و همدان، هر کدام یک کرسی توسط زنان کسب شد.
در مجلس ششم هم شمار نمایندگان زن مجلس به ۱۳ نفر افزایش یافت، اما در حوزه انتخابیه تهران در مقایسه با دوره قبل سهم آنان از ۷ کرسی به ۶ کرسی کاهش پیدا کرد. تقویم انتخابات به دوره هفتم رسید. در این دوره تعدادکرسی بانوان با مجلس ششم تفاوتی نداشت ۱۳ کرسی به زنان اختصاص پیدا کرد، با این تفاوت که از سه حوزه انتخابیه زنجان، کرج و رشت برای اولین بار زنان به مجلس راه یافتند. هشتمین دوره مجلس شورای اسلامی هم تنها ۸ نامزد زن توانستند به عنوان منتخبان مردم از چهار حوزه انتخابیه تهران، کرج، مشهد و اصفهان راهی پارلمان شوند که پنج کرسی آن به تهران اختصاص یافت. در مجلس نهم نیز ۹ زن از ۶ حوزه انتخابیه تهران، اصفهان، ساوه وزرندیه، سراب، سمیرم و زابل راهی خانه ملت شدند.
حضور زنان در مجلس دهم ـ برخلاف دو دور گذشته ـ افزایش یافت و این بار ۱۷ منتخب از ۱۰ حوزه انتخابیه راهی بهارستان شدند و این بار از حوزههای انتخابیه بروجن، نیشابور و فیروزه، قزوین آبیک و البرز، کنگان، دیرجم و عسلویه و شبستر شاهد حضور منتخبان زن در هرم سبز بهارستان بودیم که از ۱۷ کرسی بانوان، ۸ کرسی متعلق به تهران بود.
مجلس یازدهم دارای ۱۱ نماینده زن از ۱۳ حوزه انتخابیه بود، اما در این میان «فاطمه رهبر»، منتخب مردم تهران در دوره«پسا انتخابات» به ویروس کرونا مبتلا شد و به دیار حق شتافت. در مجموع در ۱۱ دوره مجلس شورای اسلامی، ۷۸ زن موفق به کسب ۱۱۱ کرسی در دورههای مختلف شدهاند و حوزه انتخابیه تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس با داشتن ۵۷ کرسی زن در دورههای مختلف مجلس، رکورددار حضور زنان است.
مجلس دوازدهم و ورود چهره های جدید
همچنین در مجلس دوازدهم، برای اولین بار دو حوزه انتخابیه ساری و میان دورود در استان مازندران و از حوزه انتخابیه (بندرعباس، قشم، ابوموسی، حاجی آباد و خمیر) در استان هرمزگان زنان صاحب کرسی شدهاند که عالیه زمانی کیاسری و فاطمه جراره زنان منتخب از استانهای مازندران و هرمزگان هستند که برای نخستین بار این دو حوزه انتخابیه را صاحب کرسی کردهاند. همچنین از حوزه انتخابیه زرتشتیان در تهران برای نخستین بار یک نماینده زن اقلیت از تهران به مجلس دوازدهم راه یافت که نام او بهشید برخوردار است. این در حالی است که در هیچیک از دورهها، نماینده زنی از اقلیتهای دینی و مذهبی در مجلس حضور نداشته است. مریم عبداللهی از حوزه انتخابیه میانه،شهین جهانگیری از حوزه انتخابیه ارومیه، زهرا خدادی از حوزه انتخابیه ملکان و لیان و زینب قیصری از تهران، ری، شمیرانات و اسلامشهر و پردیس اعتماد مردم را کسب و به مدت ۴ سال نمایندگی آنها را در خانه ملت برعهده گرفتهاند.
از میان راه یافتگان به بهارستان، سارا فلاحی از حوزه انتخابیه (ایوان، چرداول، مهران، ملکشاهی، سیروان، هلیلان وچوار)، فاطمه محمدبیگی از حوزه انتخابیه (آبیک و البرز)، فاطمه مقصودی از حوزه انتخابیه (بروجرد)، الهام آزاد از حوزه (نایین و خور و بیابانک)، زهرا سعیدی از حوزه انتخابیه (ملکان)، زهره سادات لاجوردی و سمیه رفیعی از حوزه انتخابیه (تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس)دوباره ردای وکالت مردم در مجلس را بر تن کردهاند. براین اساس، از ۱۴ کرسی اختصاص یافته به زنان در مجلس دوازدهم ۷ نماینده دارای سابقه نمایندگی در پارلمان هستند که با رنگ آبی و ۷ نفر هم برای نخستین بار راهی خانه ملت شدند که با رنگ سبز در جدول مشخص شده است.
با نگاهی گذار به حضور زنان در ادوار مجلس پس از انقلاب مشخص میشود که زنان از همان ابتدا و با تشکیل نخستین مجلس شورای اسلامی در حوزه انتخابیه تهران، چهار کرسی را از آن خود کرده بودند و کار به اینجا ختم نشد و در سه دوره نخست از عُمر مجلس شورای اسلامی، زنان از همین حوزه انتخابیه کرسیهای خود را حفظ کردند. در این دوره زنانی بـه مجلس راه یافتـند که سرشناس، مبارز و انقلابی بودند و در کنار همسرانشان به مبارزه علیه رژیم پهلوی پرداخته بودند.
در این دوره تاریخی، مهمترین فعالیت نمایندگان زن در دورههای اول و دوم مجلس شورای اسلامی هموار کردن مسیر پیشرفت زنان ایرانی برای حضور بیشتر و فعالتر در عرصه سیاست و مسائل اجتماعی و فرهنگی بود که همین اقدام باعث شد تا زنان از حوزه های انتخابیه دیگر هم سهمی در مجلس چهارم داشته باشند. در مجلس چهارم تعداد زنان راه یافته به خانه ملت از چهار کرسی به ۹ کرسی و از یک حوزه انتخابیه تهران به چهار حوزه انتخابیه در استانهای تبریز، کرمانشاه و مشهد افزایش یافت.
این روند در مجلس پنجم منجر به دورقمی شدن نمایندگان زن شد و سهم آنها از ۹ به ۱۱ کرسی افزایش یافت، با این احتساب که در این دوره برای نخستین بار حوزههای انتخابیه اصفهان با ۲ کرسی، و ارومیه، ملایر و همدان، هر کدام یک کرسی توسط زنان کسب شد.
در مجلس ششم هم شمار نمایندگان زن مجلس به ۱۳ نفر افزایش یافت، اما در حوزه انتخابیه تهران در مقایسه با دوره قبل سهم آنان از ۷ کرسی به ۶ کرسی کاهش پیدا کرد. تقویم انتخابات به دوره هفتم رسید. در این دوره تعدادکرسی بانوان با مجلس ششم تفاوتی نداشت ۱۳ کرسی به زنان اختصاص پیدا کرد، با این تفاوت که از سه حوزه انتخابیه زنجان، کرج و رشت برای اولین بار زنان به مجلس راه یافتند. هشتمین دوره مجلس شورای اسلامی هم تنها ۸ نامزد زن توانستند به عنوان منتخبان مردم از چهار حوزه انتخابیه تهران، کرج، مشهد و اصفهان راهی پارلمان شوند که پنج کرسی آن به تهران اختصاص یافت. در مجلس نهم نیز ۹ زن از ۶ حوزه انتخابیه تهران، اصفهان، ساوه وزرندیه، سراب، سمیرم و زابل راهی خانه ملت شدند.
حضور زنان در مجلس دهم ـ برخلاف دو دور گذشته ـ افزایش یافت و این بار ۱۷ منتخب از ۱۰ حوزه انتخابیه راهی بهارستان شدند و این بار از حوزههای انتخابیه بروجن، نیشابور و فیروزه، قزوین آبیک و البرز، کنگان، دیرجم و عسلویه و شبستر شاهد حضور منتخبان زن در هرم سبز بهارستان بودیم که از ۱۷ کرسی بانوان، ۸ کرسی متعلق به تهران بود.
مجلس یازدهم دارای ۱۱ نماینده زن از ۱۳ حوزه انتخابیه بود، اما در این میان «فاطمه رهبر»، منتخب مردم تهران در دوره«پسا انتخابات» به ویروس کرونا مبتلا شد و به دیار حق شتافت. در مجموع در ۱۱ دوره مجلس شورای اسلامی، ۷۸ زن موفق به کسب ۱۱۱ کرسی در دورههای مختلف شدهاند و حوزه انتخابیه تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس با داشتن ۵۷ کرسی زن در دورههای مختلف مجلس، رکورددار حضور زنان است.
مجلس دوازدهم و ورود چهره های جدید
همچنین در مجلس دوازدهم، برای اولین بار دو حوزه انتخابیه ساری و میان دورود در استان مازندران و از حوزه انتخابیه (بندرعباس، قشم، ابوموسی، حاجی آباد و خمیر) در استان هرمزگان زنان صاحب کرسی شدهاند که عالیه زمانی کیاسری و فاطمه جراره زنان منتخب از استانهای مازندران و هرمزگان هستند که برای نخستین بار این دو حوزه انتخابیه را صاحب کرسی کردهاند. همچنین از حوزه انتخابیه زرتشتیان در تهران برای نخستین بار یک نماینده زن اقلیت از تهران به مجلس دوازدهم راه یافت که نام او بهشید برخوردار است. این در حالی است که در هیچیک از دورهها، نماینده زنی از اقلیتهای دینی و مذهبی در مجلس حضور نداشته است. مریم عبداللهی از حوزه انتخابیه میانه،شهین جهانگیری از حوزه انتخابیه ارومیه، زهرا خدادی از حوزه انتخابیه ملکان و لیان و زینب قیصری از تهران، ری، شمیرانات و اسلامشهر و پردیس اعتماد مردم را کسب و به مدت ۴ سال نمایندگی آنها را در خانه ملت برعهده گرفتهاند.
از میان راه یافتگان به بهارستان، سارا فلاحی از حوزه انتخابیه (ایوان، چرداول، مهران، ملکشاهی، سیروان، هلیلان وچوار)، فاطمه محمدبیگی از حوزه انتخابیه (آبیک و البرز)، فاطمه مقصودی از حوزه انتخابیه (بروجرد)، الهام آزاد از حوزه (نایین و خور و بیابانک)، زهرا سعیدی از حوزه انتخابیه (ملکان)، زهره سادات لاجوردی و سمیه رفیعی از حوزه انتخابیه (تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس)دوباره ردای وکالت مردم در مجلس را بر تن کردهاند. براین اساس، از ۱۴ کرسی اختصاص یافته به زنان در مجلس دوازدهم ۷ نماینده دارای سابقه نمایندگی در پارلمان هستند که با رنگ آبی و ۷ نفر هم برای نخستین بار راهی خانه ملت شدند که با رنگ سبز در جدول مشخص شده است.